Goşizm Ne Demek TDK? Felsefi Bir Bakış
İnsan düşüncesi, kavramların ötesine geçerek anlamın kendisini sorguladığında, bir kelimenin bile varlık alanında yankı bulduğunu fark eder. “Goşizm” kelimesi de tam olarak böyle bir yankıdır — dilin sınırında duran, toplumsal bir tavrı ve bireysel bir bilinç hâlini aynı anda anlatan bir kavramdır. Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre “goşizm”, gösteriş merakı, yani kişinin sahip olduklarını ya da görünüşünü abartılı biçimde sergileme eğilimi anlamına gelir. Ancak felsefi gözle bakıldığında bu tanım, yalnızca bir davranışı değil; bir çağın ruhunu, varoluşsal bir tutumu da temsil eder.
Etik Perspektiften Goşizm
Etik, insanın “nasıl yaşamalıyım?” sorusuna verdiği cevaptır. Goşizm ise bu soruya, ahlaki değil estetik bir yanıt verir. Gösteriş, erdemin yerini alır; görünmek, olmak’tan değerli hale gelir. Kant’ın “niyetin iyiliği” üzerine kurulu ahlak felsefesiyle düşündüğümüzde, goşist birey iyi görünmek ister ama iyi olmak istemez. Eylemin ardındaki niyet, ahlakın yerini yüzeysel bir imajın almasına izin verir.
Bu noktada şu soru akla gelir: Bir eylem, yalnızca başkaları tarafından fark edilmek için yapıldığında, hâlâ etik bir değer taşır mı? Goşizm, toplumsal medyada “beğeni”ye indirgenen ahlakın yeni biçimidir. Artık vicdanın değil, algoritmanın onayı aranır. Böylece gösteriş, modern çağın ahlaki ölçütü haline gelir.
Epistemolojik Perspektiften Goşizm
Bilginin doğasını inceleyen epistemoloji açısından bakıldığında, goşizm bir “bilme biçimi”dir. Birey, kendisini bilmek yerine, nasıl göründüğünü bilmeye çalışır. Bu, bilginin içerikten biçime kaymasıdır. Gerçek bilgi, içsel bir farkındalıkla ilişkilidir; oysa goşist bilgi dışsaldır — “ben kimim?” yerine “beni kim görüyor?” sorusuna dayanır.
Bu durumda goşizm, hakikatin epistemik değerini sarsar. Görüntü, bilginin yerini alır. Jean Baudrillard’ın simülasyon kavramını hatırlarsak, goşizmde kişi kendi varlığının simülasyonunu üretir; hakikat yerine hipergerçeklik yaşar. Sosyal medya profilleri, bu yeni bilginin arşividir. Artık bilmek, paylaşmakla; var olmak, görünür olmakla eşdeğer hale gelir.
Ontolojik Perspektiften Goşizm
Ontoloji, varlık üzerine düşünmektir. Goşizm, varlığın özünü görünüşle değiştiren bir ontolojik kaymadır. “Görünmek için varım” diyen birey, özünü biçimle karıştırır. Böylece varlık, özden değil, dışarıdan inşa edilir.
Heidegger’in “hakiki varlık” (authentisch Dasein) anlayışıyla karşılaştırıldığında, goşist birey “das Man”ın —yani başkalarının dünyasının— içinde kaybolmuştur. Kendi özüne yabancılaşır çünkü sürekli başkalarının gözünde var olmaya çalışır.
Şu soruyu sormak gerekir: Bir varlık, kendi içsel anlamını kaybettiğinde hâlâ “var” mıdır? Goşizm, bu varoluşsal sorunun cevapsızlığında kök salan bir fenomendir.
Goşizmin Çağdaş Yansımaları
Bugünün dünyasında goşizm, sadece bireysel bir tutum değil; aynı zamanda sistemsel bir gerekliliktir. Tüketim kültürü, insanı “gösteren” bir varlık haline getirir. Kıyafetler, arabalar, mekanlar; hepsi kimliğin değil, kimliğin taklidinin göstergesidir. Kapitalist estetik, etik değerleri estetik sembollerle değiştirir. Bu durumda, “var olmak” değil “marka olmak” önemlidir.
Bu çağda goşizm, insanın toplumsal aynadaki yansımasını cilalayan bir ideolojiye dönüşmüştür. Gösteriş, artık bireysel bir zayıflık değil, kolektif bir normdur. Herkes görünmek zorundadır; görünmeyen yoktur.
Sonuç: Gösterişin Felsefesi ve Sessiz Direniş
Goşizm, görünüşün ahlakı, bilginin yanılsaması ve varlığın sahnesidir. Ancak felsefi bir duruş olarak, bu sahneden geri çekilmek mümkündür. Gerçek bilgelik, görünmekten değil, anlamaktan geçer. Gösterişin gürültüsüne karşı sessizlik, yeni bir etik çağrıdır.
Belki de en derin soru şudur: “Kendimizi göstererek mi, yoksa sessizce var olarak mı hakikate ulaşırız?”
Bu sorunun yanıtı, her bireyin kendi içsel yolculuğunda gizlidir. Çünkü gerçek bilgi, gerçek etik ve gerçek varlık —ancak gösterişin ötesinde mümkündür.